झाडांसाठीची_पोषकतत्वं
लेखांक ०६
एवढी सगळी खतं, अन्नद्रव्यं पुरवणारे घटक अन त्यांचं विघटन करुन रोपांना घेता येईल अशा स्वरुपात ती त्यांना उपलब्ध करुन देणाऱ्या जीवाणूंची वाढ करणारे घटक हे आपण पाहिलं. पण या सगळ्यांपैकी काय, केव्हा अन किती प्रमाणात अन का द्याय़चं हेही पहायला हवं. चला, आपण ते पाहू.
केवळ आपल्याकडे भरपूर प्रमाणात कंपोस्ट, शेणखत, गांडूळखत वगैरे आहे आणि मल्चिंगसाठी विविध पर्यायही उपलब्ध आहेत म्हणून रोपांना सतत अन भरपूर खतं दिली तर फुलं वा फळं जास्त लागणार नाहीत. उलटपक्षी ते रोपा-झाडांसाठी घातकच ठरेल. लेखाच्या सुरुवातीलाच सांगितल्याप्रमाणे शेतकरी व अनुभवी बागकर्मीही आपल्या पिकांना भरमसाठ खतं व पुरकं देत नाहीत. तर ते अनुभवातुन आलेलं वेळापत्रक सांभाळतात. पिकांवरची लक्षणं पाहून काय़ अन किती प्रमाणात द्यायचं ते ठरवतात अन ते आवश्यक तेवढंच देऊन अपेक्षित परिणाम साधतात. नियमित निरीक्षण अन वेळच्यावेळी ठेवलेल्या नोंदी यातुन आपणही हे सगळं आत्मसात करु शकतो आणि कमी खर्चात अन कमी कष्टांत जास्त उत्पन्न मिळवु शकतो. त्यासाठी बागकामाकडं केवळ छंद म्हणून न पहाता बाजारावर होणारा खर्च अन त्यातुन मिळणारं रासायनिक खतांवर पोसलेलं अन्न हे सगळं टाळून अत्यल्प खर्चात उत्तम पद्धतीनं स्वकष्टानं मिळवलेलं सकस अन चविष्ट अन्न हा फायदा अन त्यातुन मिळणारं सृजनाचं समाधान हे सगळं लक्षात घ्यायला हवं, त्या नजरेनंच बागकामाकडं आपण पहायला हवं.
आपल्या बागेतील रोपांकडे नुसतं पाहूनच आपल्याला त्यातली विकृती अथवा कुपोषणामुळे किंवा अल्प पोषणामुळे निर्माण झालेली स्थिती लक्षात यायला हवी. अर्थात त्यासाठी सकस अन सुयोग्य वाढ झालेलं झाड म्हणजे काय अन ते कसं दिसतं हे आपल्याला माहीत असायला हवं. असंही असु शकतं की नजरेला दिसत असलेलं वैगुण्य हेही काहीसं नॉर्मल अन नैसर्गिक असु शकतं. पण ते तसंच राहिलं तर मात्र त्यावर काम करण्याची गरज आहे हे ओळखता यायला हवं. साधारणपणे खाली दिलेली लक्षणं दिसु लागल्यास त्याप्रमाणे खतं वा अन्नद्रव्यं देण्यास हरकत नाही.
पानं पिवळी होणं - नत्राची कमतरता
पानांच्या कडा पिवळ्या होणं - मॅग्नेशियमची कमतरता
चुरगळलेली वा वाकडीतिकडी वाढ असलेली नवीन पालवी - कॅल्शियमची कमतरता
गुलाबी किंवा लालसर पानं - फॉस्फरसची कमतरता
विकृत आकारातली फळं - पोटॅशियमची कमतरता किंवा नत्राची मात्रा अती होणं
ब्लॉसम एंड रॉट - टोमॅटोमधे हे जास्त आढळतं. खालच्या बाजूला टोमॅटोवर काळे डाग दिसून येतात. याला कारण म्हणजे कॅल्शियमची कमतरता
फुलं न येणं अथवा फुलं गळून पडणं - फॉस्फरसची कमतरता
पानांवर हलका हिरवा रंग असणं अथवा पानं निस्तेज दिसणं - नत्राची कमतरता
पानं जळल्यासारखी दिसणं - मातीमधली फॉस्फरसची पातळी कमी झाल्याची लक्षणं.
जुनी पानं दाट हिरवी असणं - फॉस्फरसची कमतरता
पानं काळपट अथवा जळल्यासारखे डाग - पोटॅशियमची कमतरता
पानं कोमेजलेली दिसणं - पोटॅशियमची कमतरता
जसं नजरेला काही वेगळं अथवा विकृत दिसणं हे खतं देण्याच्या दृष्टीनं महत्वाचं आहे तसंच रोपांच्या विविध वाढीच्या वेळी योग्य ती खतं देणंही आवश्यक असतं. यासाठी रोप वाढण्याच्या वेगवेगळ्या स्थितींची माहिती करुन घेणंही गरजेचं आहे.
रोपं वाढण्याच्या विविध स्थिती
१. बी पेरल्यापासूनचा काळ हा रोपांच्या वाढीचा काळ असतो. यावेळी त्यांच्या शरिराची योग्य ती वाढ होणं गरजेचं असतं. तसं पहाता या काळात सर्वच अन्नद्रव्यं उपलब्ध असणं आवश्यक असतं पण त्यातुनही नत्राची कमतरता या काळात पडू देऊ नये.
२. जी रोपं आपण ट्रान्सप्लांट करतो, उदा. मिरची, टोमॅटो, वांगी वगैरे. अशा वेळी मुळांची सुदृढ वाढ होणं गरजेचं असतं. अशावेळी फॉस्फरस आणि पोटॅशियम भरपूर दिल्यास पुढे काही अडचणी येत नाहीत.
३. रोपांवर फुलं येण्याच्या काळात फॉस्फरस, पोटॅशियम आणि खास करुन कॅल्शियम मातीमधे उपलब्ध असणं गरजेचं असतं.
४. फळं धरण्याच्या काळात चांगल्या प्रमाणात फॉस्फरस आणि पोटॅशियम देणं गरजेचं असतं. या काळात नत्र देताना त्याचं प्रमाण अती होऊ देऊ नये.
© राजन लोहगांवकर
वानस्पत्य
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा